Сэтгэлзүйн Шатлал ба Мэргэжлийн Арилжаачны Өсөлтийн Загвар

Форекс зах зээл дээр амжилттай арилжаа хийх нь дан ганц техникийн шинжилгээ, эдийн засгийн мэдлэг, стратеги боловсруулах чадвараас хамаардаггүй. Үнэндээ хамгийн чухал бөгөөд олон арилжаачдын үл ойшоодог хүчин зүйл бол сэтгэл зүй юм. Сэтгэл зүйн хяналт гэдэг нь арилжаачны өөрийнх нь дотоод ухамсар, сэтгэл хөдлөлийг хэрхэн зохицуулж, тогтвортой шийдвэр гаргах чадвар бөгөөд энэ нь зах зээлийн тогтворгүй, хүлээлт зөрсөн хөдөлгөөн дунд амьдрахад зайлшгүй хэрэгтэй ур чадвар юм.

Хэдийгээр олон арилжаачид техникийн болон суурь шинжилгээнд хангалттай суралцсан байдаг ч, арилжааны стресс, айдас, шунахайрал зэрэг сэтгэл зүйн хүчин зүйлсээс болж маш олон шийдвэрийг алдаатай гаргадаг. Энэ нийтлэлд бид арилжаачны сэтгэл зүйн хөгжлийн шатлалуудыг тайлбарлаж, мэргэжлийн түвшинд хүрэх замд тулгардаг сорилтуудыг танилцуулж, проп фирмийн орчинд энэ хөгжлийг хэрхэн дэмжих талаар нарийвчлан авч үзэх болно.

I. Сэтгэлзүйн өсөлтийн үндэс суурь

1. Сэтгэл зүйн хяналт гэж юу вэ?

Сэтгэл зүйн хяналт гэдэг нь тухайн хүн өөрийн мэдрэмж, сэтгэл хөдлөлөө зөв таньж, гүнзгий ойлгож, тэдгээрийг тухайн нөхцөл байдалд тохируулан удирдах чадвар юм. Арилжаачдын хувьд энэ чадвар нь арилжааны шийдвэрт шууд нөлөөлдөг. Жишээлбэл, алдагдлын дараах бухимдлаас болж дахиад л эрсдэлтэй арилжаа хийж алдагдал улам ихэсдэг бол сэтгэл зүйн хяналт сайтай арилжаачид ийм нөхцөлд тайван байж, системийнхээ хүрээнд хүлээцтэй шийдвэр гаргадаг.

2. Арилжааны стрессийн шалтгаан

Форекс зах зээл нь өндөр хөшүүрэгтэй, 24/5 цагийн турш нээлттэй байдаг учраас байнгын мэдээллийн урсгал дунд арилжаачид өөрийгөө хэт ачаалж, сэтгэл зүйн дарамтанд оруулдаг. Энэ дарамт нь дараах шалтгаанаас үүсдэг:

• Тогтмол орлогын дарамт: амьжиргаагаа арилжаанаас шууд хамааруулж эхлэх
• Алдагдлын дараах бухимдал: өнгөрсөн алдаанаас болж шантрах
• Шунахай сэтгэл: түргэн ашиг олох гэсэн хүсэл
• Зах зээлийн урвуу хөдөлгөөнд хэт хариу үйлдэл үзүүлэх

II. Арилжаачны сэтгэл зүйн хөгжлийн шатлалууд

Арилжаачин болох процесс бол зөвхөн мэдлэг хуримтлуулах бус, дотоод ухамсар, хандлага, сэтгэл зүйн төлөвшлийн үйл явц юм. Энэхүү хөгжлийг дараах үндсэн шатнуудад ангилж болно:

1. Анхан шат – Хэт сэтгэл хөдлөлтэй үе

• Ашиг олох хүсэл, аз турших хандлага давамгайлсан
• Алдагдлыг сэтгэл хөдлөлтэйгөөр хүлээж авдаг
• Дүрэм, систем дагахгүй, импульсив арилжаа ихтэй
• Сургалт, ном, форумуудаар хөөцөлдөж, "шидэт" стратеги хайдаг

Энэ үед арилжаачид зах зээлд хэт итгэдэг, өөрийнхөө мэдлэгт эргэлздэг, алдаагаа гадаад нөхцөлд (зах зээл, брокер гэх мэт) тохоод сурчихсан байдаг.

2. Туршилтын шат – Хандлага өөрчлөгдөж эхлэх үе

• Алдаанаасаа суралцаж эхэлдэг
• Хэт их арилжаа хийхээ багасгаж эхэлдэг
• Өөрийн дүрэм, системийг бичиж, туршиж эхэлдэг
• Demo болон real дансан дээр бага хэмжээний хяналттай туршилтууд хийдэг

Энэ үед арилжаачин аажмаар сэтгэл хөдлөлөө хянаж сурч, “шилдэг стратеги” бус, “дараалал, систем” илүү чухал болохыг ойлгож эхэлдэг. Гэхдээ зарим үед сэтгэл хөдлөл нь эргэн давамгайлах хандлагатай байдаг.

3. Мэргэжлийн шат – Сэтгэл зүйн хяналтыг эзэмшсэн үе

• Сэтгэл хөдлөлөө удирдаж чаддаг
• Системтэй арилжаа хийдэг, дүрмээсээ зөрдөггүй
• Алдагдлыг зөвшөөрч, дараагийн боломжийг хүлээдэг
• Бодит өгөгдөл дээр үндэслэн шийдвэр гаргадаг
• Ашигтай биш ч тогтвортой гүйцэтгэлтэй байдаг

Энэ үе шатанд арилжаачид зах зээлийг бус өөрийгөө хянаж сурсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл зах зээл дээр гарах аливаа таамаглашгүй өөрчлөлтөөс илүүтэй өөрийнхөө сэтгэл зүйг хянаж сурах нь амжилтын үндэс гэдгийг ухамсарласан байдаг.

III. Проп Фирм дэх Арилжаачны Сэтгэл Зүйн Хөгжлийн Тусгай Орчин

Проп фирмүүд нь мэргэжлийн орчинд тулгуурлан арилжаачдыг өсгөдөг экосистемийг бий болгосон байдаг. Энэ орчин нь сэтгэл зүйн дараах хүчин зүйлүүдийг тэнцвэржүүлж өгдөг:

1. Тодорхой дүрэм, хяналт

Проп фирмийн дүрэм, эрсдэлийн удирдлагын систем нь арилжаачдад сахилга бат суулгадаг. Энэ нь сэтгэл хөдлөлөөр удирдуулсан арилжааг хязгаарлаж, системийн хүрээнд ажиллах шаардлага тавьдаг.

2. Ментор, дасгалжуулагч

Мэргэжлийн арилжаачидтай хамтран ажиллах боломж нь хөгжиж буй арилжаачдын сэтгэл зүйн тэнцвэрийг хадгалах, туршлагаа хуваалцах, сэтгэлзүйн уналтаас хурдан гаргахад тусалдаг.

3. Гүйцэтгэлийн дүн шинжилгээ

Проп фирмүүдийн платформ нь арилжаачны гүйцэтгэлийг өдөр тутам хянаж, сэтгэл хөдлөлөөр гарсан шийдвэрүүдийг тодорхойлох боломж олгодог. Энэ нь арилжаачдад өөрийгөө шүүмжлэн харж, сэтгэл зүйн асуудлуудаа тодорхойлох боломжийг бүрдүүлдэг.

IV. Сэтгэл Зүйн Дасгал, Хөгжлийн Аргууд

Сэтгэл зүйн тэнцвэрийг хадгалахад туслах дараах аргуудыг мэргэжлийн арилжаачид тогтмол ашигладаг.

1. Арилжааны дараах өдрийн тэмдэглэл хөтлөх

Өдрийн турш хийсэн арилжаа бүрийг тэмдэглэж, тухайн арилжааг хийхэд сэтгэл зүйн ямар хүчин зүйл нөлөөлсөн, тухайн үед юу мэдэрч байсан, систем зөрчигдсөн эсэхийг тэмдэглэх нь өөрийгөө ойлгоход маш чухал.

2. Медитаци болон төвлөрөх дасгал

Амьсгалын бясалгал, бодол төвлөрүүлэх техникүүд нь анхаарлаа хэт их тарамдуулах, импульсив шийдвэр гаргахаас сэргийлдэг.

3. Хязгаар тогтоох стратеги

Нэг өдөрт хийх арилжааны тоо, хамгийн их алдагдлын хязгаар, хамгийн бага ашгийн зорилт зэргийг тогтоож, сахин мөрдөх нь сэтгэл хөдлөлийн нөлөөг бууруулахад тусалдаг.

V. Сэтгэлзүйн Алдаанууд ба Үүний Үр дагавар

Арилжааны явцад сэтгэл хөдлөлдөө хөтлөгдөн гаргасан шийдвэрүүд нь тодорхой сэтгэлзүйн алдааны улмаас үүсдэг. Эдгээр нь зөвхөн арилжааны үр дүнд төдийгүй, арилжаачны итгэл, сэтгэлзүйн тогтвортой байдалд сөрөг нөлөө үзүүлдэг.

1. Хэт итгэлтэй хандлага

Хэт итгэлтэй арилжаачид өөрийн системийг дөвийлгөж, эрсдэлийг дутуу үнэлэх хандлагатай байдаг. Ялангуяа богино хугацаанд ашигтай арилжаа хийсний дараа "би зах зээлийг ойлгочихлоо" гэсэн буруу ойлголт төрж, алдагдлыг үл анзааран хэт их хөшүүрэг ашиглах эрсдэлтэй.

2. Алдагдлын айдас (Loss aversion)

Алдагдал хүлээхээс айж, алдаатай арилжааг хэт удаан барих, эсвэл ашигтай арилжааг хэт хурдан хаах сэтгэлзүйн хандлага. Энэ нь ашиг алдаж, зах зээлийн урсгалыг буруу уншуулахад хүргэдэг.

3. Шунахай сэтгэл (Greed)

Ашигтай арилжааг улам их болгох гэж үндэслэлгүйгээр нэмэлт оролт хийх, эсвэл үндэслэлгүйгээр илүү өндөр зорилт тавих зэрэг нь зах зээлийн эргэлтийг үл тоомсорлож эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг.

4. Хэт хүлээлт тавих

"Энэ арилжаа л намайг өөрчилнө", "өнөөдөр ашиг хийж амжих ёстой" гэх мэт хүлээлтүүд нь сэтгэл зүйд хэт ачаалал үүсгэж, алдаа гаргахад түлхэц болдог. Мөн тухайн өдрийн гүйцэтгэлийг хувь хүний үнэлгээтэй хэт хамааруулж эхэлдэг.

5. Эргэж өшөөгөө авах сэтгэлгээ (Revenge trading)

Алдагдлын дараа “буцааж олох” гэсэн сэтгэлзүй нь төлөвлөгөөг орхин, эрүүл бус арилжаа хийхэд хүргэдэг. Энэ нь дахин алдагдлыг ар араасаа дагуулдаг сөрөг мөчлөг юм.

VI. Сэтгэл Зүйн Хямралын Үед Ашиглах Техникүүд

Сэтгэл зүйн дарамт мэдрэгдэх үед хэрэглэж болох тодорхой арга, техникүүд байдаг. Арилжаачид эдгээр аргуудыг зуршил болгох нь чухал.

1. Гүнзгий амьсгалын дасгал

Хурц сэтгэл хөдлөлтэй үед гүнзгий, удаан амьсгалснаар тархинд илүү их хүчилтөрөгч очиж, шийдвэр гаргах төв тайвширдаг. Энэ нь импульсив шийдвэрээс сэргийлдэг.

2. "Завсарлага хийх" арга

Арилжаанд орж эхлэхээсээ өмнө “сэтгэл зүйн бэлтгэл”-ээ хийгээд, арилжаа дуусмагц ажлаасаа салж амралтын горимд шилжих хязгаартай цагийн тогтолцоог мөрдөх.

3. Биеийн хөдөлгөөн

Бага зэргийн дасгал, алхах, сунгалт хийх нь тархи сэргэх, стресстэй нөхцөлд шинэ мэдрэмж үүсгэхэд тусалдаг.

4. Арилжааны тэмдэглэлд сэтгэл хөдлөлөө тэмдэглэх

Тухайн арилжааг хийх үед ямар сэтгэлзүйтэй байснаа тэмдэглэн үлдээх. Жишээ нь: “энэ арилжааг хийх үед итгэлтэй байсан уу?”, “бусад алдагдлаас нөлөө авсан уу?”, “шууд оролцох шаардлагатай гэж бодсон уу?” гэх мэт асуултад өдөр бүр хариулах.

VII. Проп Фирмийн Сэтгэлзүйд Тулгуурласан Сургалтын Хөтөлбөрүүд

Хэдийгээр олон хүн проп фирмийг зөвхөн санхүүжилтээр хардаг ч, мэргэжлийн хувьд эдгээр байгууллагууд дараах төрлийн сэтгэлзүйн дэмжлэг үзүүлдэг:

1. Өндөр хяналттай орчинд туршлагажих

Проп фирмийн хяналттай, үнэлгээтэй систем нь арилжаачдыг сэтгэл зүйн хувьд өсөх боломж олгодог бодит стресс орчинд дасгадаг. Сэтгэл хөдлөлтэй үед ч хариуцлагатай шийдвэр гаргах дадал суулгадаг.

2. Хувийн дасгалжуулагч, ментор систем

Туршлагатай арилжаачид шинэ оролцогчдод зөвхөн стратеги биш, сэтгэлзүйн хувьд хэрхэн тэнцвэрээ хадгалах талаар хуваалцдаг. Ментор нь ихэвчлэн сэтгэл хөдлөл дээр үндэслэсэн алдааг урьдчилан анхааруулдаг.

3. Гүйцэтгэлийн тайлагналын систем

Проп фирмүүд арилжааны статистик дээр суурилан гүйцэтгэлийн шинжилгээ хийдэг тул арилжаачид өөрийн сэтгэл хөдлөлтэй холбоотой зан төлвийг тоон баримтаар харж, оношлох боломжтой болдог.

Дүгнэлт ба Зөвлөмж

Арилжаа бол стратеги, техникийн мэдлэгээс гадна сэтгэл зүй дээр тогтдог урлаг юм. Сэтгэлзүйн боловсролгүй, ухамсаргүй арилжаа нь хэзээ ч тогтвортой амжилт авчрахгүй. Харин сэтгэл зүйн шат бүрт ухамсартайгаар ажиллаж, өөрийгөө анзаарах, төлөвшүүлэх, тайван байж сурах нь мэргэжлийн арилжаачинд хүрэх гарц юм.

Зөвлөмж:

• Өдөр бүр сэтгэл зүйн төлөв байдлаа тэмдэглэж сур
• Арилжааны дараа өөрийгөө дүгнэ
• Сарын эцэст сэтгэл хөдлөлөөс үүдэлтэй гаргасан алдааг дүгнэж, хичээл болго
• Дасгал, унтах хэв маяг, амралтаа үл ойшоож болохгүй
• Ментортой байж, гадаад дүгнэлт сонсож сур
• Өөрийгөө төгс бус гэдгээ хүлээн зөвшөөр, суралцахад үргэлж нээлттэй бай